داريوش مهرجويي

داریوش مهرجویی (۱۷ آذر ۱۳۱۸) فیلم‌ساز، کارگردان و مترجم ایرانی است. مهرجویی با ساخت فیلم گاو در سال ۱۳۴۸ نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب مدتی از ایران مهاجرت کرد اما چند سال بعد بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت. هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی‌اش تا کنون تعدادی از فیلم‌های‌اش توقیف شده‌اند اما همچنان به ساختن فیلم‌های متفاوت ادامه می‌دهد. او جوایز متعدد بین‌اللملی دریافت کرده است و داور جشن‌واره‌های سینمایی زیادی هم بوده است. علاوه بر سینما به ترجمه هم می‌پردازد. آخرین فیلم بلند او سنتوری توقیف شده است.



زندگی‌نامه

داریوش مهرجویی در پشت صحنهٔ فیلم‌برداری نخستین فیلمش، الماس ۳۳، (۱۳۴۵)

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران در محلهٔ شاپور، درخونگاه،در خانواده‌ای از طبقه متوسط به‌دنیا آمد. در کودکی تحت تاثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار می‌گیرد. خود در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید:«مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود. و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شدم بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک آن ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست. چهره خدا تدریجا کدر شد و ایمانم رفت از دست.» در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند می‌شود و مدت کوتاهی به کلاس آموزش موسیقی، آقای زندی، هم می‌رود اما نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواخت سنتور پرداخت و بعد به موسیقی کلاسیک غربی آشنا می‌شود و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو می‌پردازد. در ۱۷ سالگی به سینما علاقه‌مند می‌شود و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی می‌پردازد. تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر می‌شود و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا در آمریکا رفت. نخستن به خواندن سینما رو آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یو.سی.ال.ای در لوس آنجلس لیسانس فلسفه گرفت. در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لوس‌انجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ که فیلمی بسیار پرهزینه‌ بود را ساخت.

داریوش مهرجویی در پشت صحنهٔ فیلم‌برداری نخستین فیلمش، الماس ۳۳، (۱۳۴۵)
این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده آمد و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت آن شکستی تجاری محسوب می‌شد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرداما در ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلام‌حسین ساعدی فیلم‌نامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه عزادارن بیل نوشتهٔ ساعدی نوشت و کارگردانی کرد. این فیلم برای مهرجویی و سینمای ایران جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. طی چهل سال گذشته به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و وقایع بعد از آن که منجر به مهاجرت مهرجویی به فرانسه شد، او همواره یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. مهرجویی سرکوب مردم معترض به نتایج انتخابات را محکوم نمود وی از حامیان موسوی می‌باشد.

فیلم‌شناسی

کارگردان
- الماس ۳۳ (۱۳۴۶)
- گاو (۱۳۴۸)، تهیه‌کننده، نمایش داده شده در جشنواره‌های کن، برلن، مسکو، لندن، لوس‌انجلس و... و پخش شده در اغلب کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی.
- آقای هالو (۱۳۴۹)، نمایش داده شده در جشنواره‌های برلن، مسکو، لندن و...
- پستچی (۱۳۵۱)، فیلم هفتم از ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدین انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن، ۱۹۷۱م.
- دایره مینا (۱۳۵۷)
- مدرسه‌ای که می‌رفتیم (۱۳۵۹)
- اجاره‌نشین‌ها (۱۳۶۵)، تدوین
- شیرک (۱۳۶۶)، تهیه‌کننده
- هامون (۱۳۶۸)، تهیه‌کننده
- بانو (۱۳۷۰)
- سارا (۱۳۷۱)، تهیه‌کننده
- پری (۱۳۷۳)، تهیه‌کننده
- لیلا (۱۳۷۵)، تهیه‌کننده
- درخت گلابی (۱۳۷۶)، تهیه‌کننده
- داستان‌های جزیره (اپیزود اول، دختردایی گمشده) (۱۳۷۷)
- میکس (۱۳۷۸)، تهیه‌کننده، طراح صحنه و لباس
- بمانی (۱۳۸۰)، تهیه‌کننده، تدوین، طراح صحنه و لباس
- مهمان مامان (۱۳۸۲)، تهیه‌کننده
- سنتوری (۱۳۸۵) (با نام نخستین تولدت مبارک)
- یک اپیزود در مجموعه فیلم‌های کوتاهفرش ایرانی (۱۳۸۵)
- اپیزود اول فیلم "طهران تهران"


فیلم‌نامه فیلم‌ها تاریخ هم‌کار فیلم‌نامه‌نویس بر اساس
الماس ۳۳ ۱۳۴۶
گاو ۱۳۴۷ غلام‌حسین ساعدی مجموعه داستان عزاداران بَیَل نوشته غلامحسین ساعدی
آقای هالو ۱۳۴۸ علی نصیریان نمایش‌نامه‌ای به همین نام از علی نصیریان
پستچی ۱۳۴۹
دایره مینا ۱۳۵۲ غلام‌حسین ساعدی داستان آشغالدونی از غلامحسین ساعدی
الموت ۱۳۵۴
قنات ۱۳۵۵ هوشنگ گلشیری داستان معصوم سوم از هوشنگ گلشیری
مدرسه‌ای که می‌رفتیم ۱۳۵۹ فریدون دوستدار
تسخیر شدگان ۱۳۶۰ رمانی به همین نام از فئودور داستایوسکی
سفر به سرزمین آرتور رمبو ۱۳۶۲
اجاره‌نشین‌ها ۱۳۶۵
شیرک ۱۳۶۶ کامبوریا پرتوی
هامون ۱۳۶۸
بانو ۱۳۶۹ ویریدیانا، لویس بونوئل
کارآگاه یحیی ۱۳۷۰
سارا ۱۳۷۱ خانه عروسک هنریک ایبسن
پری ۱۳۷۳ فرانی و زویی نوشتهٔ جروم دیوید سالینجر
لیلا ۱۳۷۵ مهناز انصاریان
درخت گلابی ۱۳۷۶ داستانی به همین نام از گلی ترقی
میکس ۱۳۷۸
مولوس کورپوس ۱۳۷۸ داستانی از غلامحسین ساعدی
بمانی ۱۳۸۰ وحیده محمدی‌فر
مهمان مامان ۱۳۸۲ هوشنگ مردای کرمانی - وحیده محمدی‌فر داستانی به همین نام از هوشنگ مرادی کرمانی
سنتوری ۱۳۸۶ وحیده محمدی‌فر


سایر
- ایثار(۱۳۵۵)، فیلم مستند کوتاه برای مرکز انتقال خون.
- الموت(۱۳۵۵)، فیلم بلند مستند داستانی در بارهٔ اسلام، تشیع ئ اسماعیلیان برای تلویزیون ملی ایران. تا کنون نمایش داده نشده‌است.
- انفاق(۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند، ۱۰ دقیقه، برای مرکز انتقال خون.
- بخشش(۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند، برای مرکز انتقال خون.
- پیوند کلیه(۱۳۵۷)، فیلم کوتاه مستند، برای وزارت بهداشت و درمان
- سفر به سرزمین رمبو(۱۳۶۲). فیلم مستند داستانی برای تلویزیون فرانسه. براساس زندگی آرتور رمبو